Hartelijke dank voor uw bijdrage


Auteur:
Prof. dr. John Kastelein 

lettergrootte: A  A  A
Gerelateerde trefwoorden

ACE-remmer
type bloeddrukverlager dat de werking van het Angiotensine Converting Enzyme remt en daardoor een bloedvatverwijdend effect heeft. Wordt vooral gebruikt bij de behandeling van hoge bloeddruk		 
anamnese
letterlijk: herinnering. Het verhaal van klachten van de patiënt en de gegevens over de voorafgaande medische ziektegeschiedenis		 
angina pectoris
Pijn op de borst of hartkramp, die ontstaat als gevolg van zuurstoftekort in de hartspier. Is meestal het gevolg van een vernauwing in de kransslagaders van het hart.		 
angiogram
röntgenfoto van een bloedvat. Door in het bloedvat een stof in te spuiten (een onschadelijk contrastmiddel) die röntgenstralen tegenhoudt, worden het verloop van het bloedvat en eventueel aanwezige vernauwingen zichtbaar gemaakt		 
Antidiabeticum
Geneesmiddel gebruikt bij de behandeling van suikerziekte.		 
Apo
Kortere naam voor apolipoproteïne, eiwit dat deel uitmaakt van een lipoproteïne en ervoor zorgt dat het lipoproteïne goed in het bloed opgelost kan worden		 
apolipoproteïne
eiwit van lipoproteïne		 
Arcus (lipoïdes) corneae
Witte ring rond de iris (regenboogvlies) in het hoornvlies, bestaande uit cholesterolesters. Dit kan een onschuldig ouderdomsverschijnsel zijn. Wanneer het reeds op jonge leeftijd ontstaat is het vaak het gevolg van een te hoog cholesterolgehalte van het		 
atherosclerose
cholesterolophoping in de vaatwand		 
bypassoperatie
Operatie waarbij een van elders uit het lichaam verwijderd stuk bloedvat gebruikt wordt om een afgesloten of vernauwd stuk slagader (meestal een kransslagader) te overbruggen.		 
Cholesterol
Vetachtige stof die door het bloed circuleert Cholesterol wordt normaal in het lichaam aangemaakt en zit in onze voeding. Cholesterol vervult in het lichaam diverse belangrijke taken en is nodig voor de opbouw van de celwanden. Een teveel aan cholesterol		 
Cholesterol Consensus
Een aantal afspraken binnen de Nederlandse medische wereld volgens welke mensen met een afwijkend vetgehalte in het bloed behandeld worden.		 
Cholesterol-syntheseremmers
Stoffen die de aanmaak van cholesterol in de lever beperken, door daar de werking van het enzym HMG-COA-reductase, nodig voor de aanmaak van cholesterol, af te remmen. Worden ook wel statines genoemd.		 
chromosoom
eiwitstructuur in een cel, bevat een deel van het DNA		 
Chylomicron
De vorm waarin vetdeeltjes (triglyceriden en cholesterol) na de vertering in de darm door de darmwand aan het bloed worden afgegeven en worden getransporteerd naar de lever voor verdere verwerking.		 
CHZ
Afkorting voor coronaire hartziekten; ziekten die het gevolg zijn van vernauwingen in de kransslagaders door slagaderverkalking, ook wel coronarialijden of coronair sclerose genoemd.		 
Coronaire hartziekten
Ziekten ten gevolge van slagaderverkalking in de kransslagaders (coronaire vaten), ook wel coronarialijden of coronair sclerose genoemd. CHZ is een vorm van hart- en vaatziekten.		 
CVA
afkorting van cerebrovasculair accident; een plotselinge functiestoornis van een deel van de hersenen als gevolg van een afsluiting van een bloedvat (herseninfarct) of een hersenbloeding. Wordt ook wel beroerte of stroke genoemd		 
Deficiëntie
Gebrek of tekort aan een bepaalde stof.		 
Density
Dichtheid of soortelijk gewicht van een lipoproteïne, zoals bepaald met ultracentrifugatie. Hoe groter het lipoproteïne, hoe lager het soortelijk gewicht.		 
Derivaat
Een chemische stof die van een andere chemische stof is afgeleid.		 
diabetes mellitus
suikerziekte. Stoornis in de suikerstofwisseling waarbij de alvleesklier onvoldoende insuline afgeeft en waardoor de hoeveelheid bloedsuiker (glucose) in het bloed te hoog is. Dit leidt tot het verlies van suiker en veel water via de nieren		 
DNA
Desoxyribo Nucleic Acid – in de chromosomen aanwezige drager van erfelijke eigenschappen		 
dominant
erfelijke eigenschap die maar op één chromosoom van een chromosomenpaar hoeft voor te komen (dus van een van beide ouders afkomstig) om tot de ziekte te leiden, ondanks dat het andere chromosoom uit dat chromosomenpaar gezond is		 
Dotteren
Behandeling van een vernauwd gedeelte van een slagader (meestal een kransslagader van het hart) ook PTCA (percutane transluminale coronaire angioplastiek) genoemd. Bij de behandeling wordt een dunne katheter vanuit de lies via de slagaders opgeschoven naa		 
Drager
Iemand die in zijn chromosomen een bij een bepaalde erfelijke ziekte passende afwijking heeft, zonder dat hij zelf ziek is, maar deze wel op zijn nageslacht kan overdragen.		 
Emfyseem
Longaandoening waarbij als gevolg van het verlies aan elastische vezels vooral de uitademing moeilijker wordt en benauwdheidsklachten kunnen optreden.		 
Endotheel
De laag cellen die de binnenzijde van bloedvaten bekleedt.		 
Familiair gecombineerde hyperlipidemie
Erfelijke stoornis waardoor er bij meerdere leden van een familie zowel hypercholesterolemie als hypertriglyceridemie kan voorkomen.		 
Familiaire dysbetalipoproteïnemie
Erfelijke stoornis waarbij zowel hypercholesterolemie als hypertriglyceridemie kan voorkomen, doordat de chylomicronen en VLDL-deeltjes onvoldoende verwijderd worden.		 
familiaire hypercholesterolemie
Erfelijke stoornis waarbij er een tekort bestaat van de LDL-receptor, waardoor het LDL-cholesterolgehalte in het bloed sterk verhoogd is.		 
FCHL
Familiair gecombineerde hyperlipidemie, erfelijke stoornis waardoor er bij meerdere leden van een familie zowel hypercholesterolemie als hypertriglyceridemie kan voorkomen.		 
FD
Familiaire dysbetalipoproteïnemie, erfelijke stoornis waarbij zowel hypercholesterolemie als hypertriglyceridemie kan voorkomen, doordat de chylomicronen en VLDL-deeltjes onvoldoende verwijderd worden.		 
FH
familiaire hypercholesterolemie, erfelijke stoornis erfelijke stoornis die gepaard gaat met extreem hoge cholesterolgehaltes		 
Fosfolipiden
Vetachtige stoffen die fosfor bevatten, bijvoorbeeld lecithine.		 
Galzuren
In de gal aanwezige vet-achtige zuren, die tijdens en vlak na de maaltijd door de galblaas worden uitgescheiden naar de darm. Galzuren helpen bij de vertering van vet.		 
gen
Stukje erfelijk materiaal (DNA) op een chromosoom dat een bepaalde eigenschap herbergt, bijvoorbeeld het opdracht geven voor de productie van een bepaald eiwit		 
Gentherapie
Het genezen van een erfelijke ziekte door het foute of onwerkzame gen te vervangen door een gezond of werkzaam gen.		 
Glucosurie
Suiker in de urine.		 
hartinfarct
een dusdanig ernstig zuurstoftekort door een acute afsluiting van de kransslagader dat een deel van de hartspiercellen afsterft		 
HbA1(c)
geglyceerd hemoglobine: het deel (percentage) van hemoglobine waaraan suikerachtige stoffen hechten; als zodanig is het een maat voor het gemiddelde bloedglucosegehalte van de voorafgaande 2 à 3 maanden		 
HDL
High Density Lipoproteïne, een van de drie typen lipoproteïnen (een koppeling tussen een vet en een eiwit) of transportdeeltjes voor vetten (ondermeer cholesterol) in het bloed. Dit gunstige type transportdeeltje voert overtollig cholesterol (zie HDL-chol		 
Heterozygoot
Persoon met een afwijking op één chromosoom van een chromosomenpaar. Het vergelijkbare chromosoom dat van de andere ouder komt, bevat de afwijking niet. Deze persoon is dus heterozygoot voor die bepaalde afwijking.		 
high density lipoprotein
hoge-dichtheid-lipoproteïne, heeft als unieke eigenschap dat het overtollig cholesterol kan opnemen en kan terugbrengen naar de lever		 
High Density Lipoproteïne-Cholesterol
Cholesterol dat voor transport door het bloed gekoppeld is aan HDL. Deze chemische samenstelling geeft minder aanleiding tot het ontstaan van arteriosclerose (slagaderverkalking) en heeft dus een beschermende werking tegen bepaalde hart- en vaatziekten.		 
HMG-COA-reductase
Afkorting van hydroxy-methyl-glutaryl-coenzym-A-reductase, een enzym dat in de lever de vorming van cholesterol regelt.		 
HMG-COA-reductaseremmers
Stoffen die de werking van het enzym HMG-COA-reductase remmen. Deze stoffen worden ook wel cholesterolsyntheseremmers of statines genoemd en gebruikt bij de behandeling van bepaalde vormen van een verhoogd cholesterolgehalte van het bloed.		 
Homozygoot
Persoon met een bepaalde afwijking op beide chromosomen van een chromosomenpaar (de eigenschap is van beide ouders afkomstig). Deze persoon is dus homozygoot voor die bepaalde chromosoomafwijking.		 
HVZ
Afkorting van hart- en vaatziekten.		 
Hypercholesterolemie
Een te hoog cholesterolgehalte in het bloed.		 
Hyperlipidemie
Te hoog lipiden- of vetgehalte in het bloed.		 
hypertensie
te hoge bloeddruk		 
insuline
hormoon dat in de alvleesklier wordt gemaakt. Het zorgt dat glucose uit het bloed de cellen in de weefsels in kan gaan en verlaagt zo het bloedglucosegehalte		 
Koolhydraten
Stoffen die opgebouwd zijn uit suikers, zoals bijvoorbeeld zetmeel.		 
Kransslagaders
Slagaders die gedeeltelijk aan de buitenkant op de hartspier lopen en de hartspier van zuurstofrijk bloed voorzien (ook wel coronaire vaten genoemd).		 
LDL
low density lipoprotein, lage-dichtheid-lipoproteïne, transporteur van cholesterol, ook wel ‘slecht cholesterol’ genoemd		 
LDL-cholesterol
Low Density Lipoproteïne-Cholesterol: cholesterol dat voor transport door het bloed gekoppeld is aan LDL; dit type cholesterol geeft met name aanleiidng tot atherosclerose.		 
LDL-receptor
Eiwit op de membraan van verschillende cellen (vooral in de lever) dat apo-B en apo-E bevattende lipoproteïnen kan binden en vanuit het bloed de cel insluist. Een tekort aan LDL-receptoren, zoals bij bepaalde vormen van erfelijke cholesterolaandoeningen,		 
Lipiden
Verzamelnaam voor vetachtige stoffen.		 
Lipidenpolikliniek
Een polikliniek die gespecialiseerd is in de diagnostiek en behandeling van mensen met een afwijkend lipidengehalte, bijvoorbeeld een te hoog cholesterolgehalte van het bloed.		 
lipidenprofiel
Verzameling van de gehalten van alle soorten cholesterol en triglyceriden in het bloed.		 
Lipoproteïne(a)
Lipoproteïne dat bestaat uit een LDL-deeltje met een groot extra eiwit eromheen. Dit is een zeer 'slecht' cholesterol, omdat het veel aderverkalking veroorzaakt.		 
Lipoproteïne, Very Low Density
Een van de drie typen lipoproteïnen (een koppeling tussen een vet en een eiwit) of transportdeeltjes voor vetten in het bloed. Dit type transportdeeltje vervoert voornamelijk triclyceriden van de lever naar het spier- en vetweefsel.		 
macrofagen
afweercellen in het bloed, lymfklieren en in sommige weefsels (zoals de lever en de longen), die een opruimfunctie hebben en daartoe ook in de weefsels kunnen penetreren		 
Mg
Afkorting van milligram.		 
Millimol (per liter)
Eenheid om de hoeveelheid van een chemische of biologische stof aan te geven. In de regel wordt het afgekort tot mmol en opgegeven per liter (mmol/l). Op deze wijze wordt bijvoorbeeld het kaliumgehalte of de hoeveelheid van een bepaald medicijn in het blo		 
mmol
Afkorting van millimol, de eenheid om de hoeveelheid van een chemische of biologische stof aan te geven. De hoeveelheid in millimolen wordt opgegeven per liter (mmol/l). Op deze wijze wordt bijvoorbeeld het kaliumgehalte of de hoeveelheid van een bepaald		 
mmol/l
aantal millimolen per liter. Meeteenheid voor glucose in o.a. bloed		 
mutatie
Een meestal nadelige verandering in het genetisch materiaal (chromosomen), waardoor bijvoorbeeld aangeboren afwijkingen kunnen ontstaan.		 
Myocard
Medische naam voor de hartspier.		 
Nitrobaat
Bloedvatverwijdend geneesmiddel dat gebruikt wordt om pijnklachten in de hartstreek en benauwdheidsklachten, als gevolg van vernauwingen van de hartkransslagaders, snel te verlichten.		 
Onverzadigd vet
Vloeibaar vet of olie. Goed en gemakkelijk afbreekbaar soort vet.		 
P/S-ratio
De verhouding tussen onverzadigd en verzadigd vet in de voeding.		 
PCSK9-remmer
cholesterolverlagend medicijn		 
Plaque
Plaatselijke verhevenheid aan de binnenkant van een bloedvat ontstaan door aderverkalking.		 
Receptor
Eiwitmolecuul op de buitenkant van een cel, dat een bepaalde stof (bijvoorbeeld een hormoon of een neurotransmitter) kan binden, waarna de cel de boodschap krijgt 'iets' te doen (bijvoorbeeld een bepaalde stof te maken of een elektrische impuls door te ge		 
recessief
erfelijke eigenschap die op beide chromosomen van een chromosomenpaar aanwezig moet zijn (dus van beide ouders gekregen moet zijn) om tot uiting van een eigenschap of een stoornis te komen		 
risicofactor
eigenschap, kenmerk of omstandigheid die ervoor zorgt dat iemand een vergroot risico loopt op het krijgen van een bepaalde ziekte (of gebeurtenis). Roken is bijvoorbeeld een risicofactor voor het krijgen van longkanker		 
Screening
Gestandaardiseerd onderzoek in een grote groep mensen naar mensen met een bepaalde aandoening. Ook het één persoon 'van top tot teen' onderzoeken zonder dat er sprake is van een bepaalde klacht wordt wel een screening genoemd (ook wel 'algehele check-up')		 
statines
cholesterolverlagers, stoffen die de aanmaak van cholesterol in de lever beperken, door daar de werking van het enzym HMG-COA-reductase, nodig voor de aanmaak van cholesterol, af te remmen		 
Stofwisselingsziekte
Ziekte waarbij de verwerking van een bepaalde stof (of stoffen) in het lichaam niet goed functioneert.		 
Totaal cholesterol/HDL-ratio
De verhouding tussen het totaal cholesterol- en het HDL-gehalte, een maat voor het risico op hart- en vaatziekten. Een ratio boven de 4,5 is verhoogd.		 
Triglyceriden
Een bepaald type vet dat voorkomt in het bloed. Chemisch gezien bestaan triglyceriden uit glycerol veresterd met drie vetzuren. Het is de vorm waarin vet gebruikt voor energie in de vetcel wordt opgeslagen. Hoe onverzadigder de vetzuren zijn, hoe vloeibaa		 
Very Low Density Lipoproteïne
Een van de drie typen lipoproteïnen (een koppeling tussen een vet en een eiwit) of transportdeeltjes voor vetten in het bloed. Dit type transportdeeltje vervoert voornamelijk triclyceriden van de lever naar het spier- en vetweefsel.		 
Verzadigd vet
Hard vet, een minder gemakkelijk afbreekbaar en daardoor slecht soort vet.		 
VLDL
very low density lipoprotein; het lipoproteïnedeeltje dat door lever wordt gemaakt en zowel triglyceriden als cholesterol bevat		 
VLDL-cholesterol
Very-Low Density Lipoproteïne Cholesterol: cholesterol dat voor transport door het bloed gekoppeld is aan VLDL.		 
Xanthelasmata
Gelige bultjes op de bovenste en onderste oogleden, die cholesterol bevatten. Ze vormen een sterke aanwijzing voor het bestaan van een familiaire hypercholesterolemie		 
Xanthoom
Op specifieke plaatsen, zoals pezen, gelokaliseerde zwelling, bestaande uit cholesterol en macrofagen. Xanthomen vormen een sterke aanwijzing voor het bestaan van een familiaire hypercholesterolemie